İNSANDAKİ KİŞİLİKLERİN KAYNAKLARI
|
AHLÂKIN KAYNAĞI OLAN NEFİS KUVVETLERİ[1]
|
||||||||||
|
AHLÂKIN KAYNAĞI OLAN NEFİS KUVVETLERİ ÜÇTÜR
|
İFRÂT (AŞIRI FAZLA) OLANI
|
TEFRÎT (AŞIRI AZ) OLANI
|
İ'TİDÂL (ORTA) OLANI
|
|
||||||
|
NUTUK: İdrak,
anlayış kuvveti
|
CERBEZE: Bilmesi mümkün olmayan mesele'leri bile kurcalamaya dâvet eden meleke
|
BELÂDET VE ĞABÂVET: Sahibini , hayır ve şer hâlleri ayırtetmeye-
cek durumuna düşüren meleke
|
HİKMET: Doğrunun yanlıştan ayırdedilerek anlaşıldığı meleke
|
|
||||||
|
GADAB (Öfke): Nefsin, nefret edilen şeyleri def etmek için gösterdiği bir hareket
|
TEHEVVÜR: Üzerine varılması gerekli olmayan şeylerin bile üzerine varmaktır. Zıddı Hilm'dir.
|
CÜBN (Korkaklık): Nefsin bir hâlidir ki, gerekli şeylerden bile alıkoyar.
|
ŞECÂAT: Üzerine varılması gerekli olan şeylerin üzerine onunla varılan meleke
|
|
||||||
|
ŞEHVET: Nefsin , hoş şeyleri talep eden bir hareketidir.
|
ŞEREH ve FÜCÛR: İştâh çekilen şeylerin helâl-harâm denilmeden mutlak olarak alınmasını isteyen meleke
|
HUMÛD: İştah çekilen şeylerden (kendi helâl hanımı ile cimâ’ etmek gibi) gerekli olanları bile yerine getirmekte kusur gösteren meleke
|
İFFET: İslâm Şerîatine ve İnsanlığa uygunbir şekilde, iştahını çeken şeylere yaklaştıran meleke
|
|
||||||
|
NOT:
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Hikmet , Şecâat ve İffet , Nutkun Gadab ve Şehveti istihdâm etme-
siyle meydana gelir.
|
||||||||||
|
Cerbeze, Belâdet, Tehevvür, Cübn, Şereh, Fücûr ve Humûd ise Ga-
dab ve şehvetin nutku istihdâm etmesiyle meydana gelir.
|
|
|||||||||
|
|
|
|||||||||
[1] İslâmî uzunluk, ağırlık ve hacim ölçüleri ve para birimleri şeması başka kaynaklardan, ahlâkın kaynakları olan nefis kuvvetleri şeması ise İmâm-ı Birgivî’nin Tarîkat-ı Muhammediyye adlı kitabından istifâde edilerek tarafımızdan çizilmiştir. (Mütercim Mehmet Fatih GÜNEŞ)
